Ay'ın Evrimi

AY 4,6 MILYAR YIL ÖNCE MEYDANA GELD DARA SONRA SOĞUDU, KATILAŞTI VE FARKLILAŞTI: YÜZEY METEORITLERLE DELİK DEŞİK OLDU.

Ay bütün gezegenler gibi, 1,6 milyar yıl önce doğdu. Büyük olasılıkla, gezegenler bulutsusunun bileşimine giren, belli miktarda parçacık ve nesnenin yığışmasıyla oluştu. Bu nesneler, yüzeye büyük bir hızla düşüyor ve kinetik enerjileri hemen ısıya dönüşüyordu. Ay büyüdükçe bu enerji arttı ve yığma sırasında açığa çıkan ısı, en az 400 km derinliğe kadar Ay'ı eritti. Bu kalın mağma katmanı soğuyarak kristaller oluşturdu. Demir ve magnezyum içeren en ağır mineraller bu okyanusun dibine çöktü; kıtalann aydınlık kabuğunu oluşturan en hafif mineraller, yani anortozitler yüzeyde kaldı. Bu farklılaşma, 4,6 ile 4,4 milyar yıl önce meteorit bombardımanının en şiddetli olduğu dönemde gerçekleşti. 3,8 milyar yıl önce tamamlanan bu korkunç bombardıman, kıtaları delik deşik bir duruma soktu Ay'daki en büyük çarpma havzalarının oluşumu, bu büyük felaketin sonuna rastlar. Farklılaşmaya bağlı volkanik etkinliğin en son evrelerini gösteren kayaca olan KREEP noritleri, bu havzaların içinde bulunur.

Bu zaman boyunca, Ay, radyoaktif elementlerinin (uranyum potasyum-40, toryum) nükleer bozunması sonucunda açığa çıkan ısıyla yavaş yavaş ısındı. 3,9 milyar yıl önce, yaklaşık 1 milyar yıl süren ve yüzeydeki bazaltların akmasına, denizlerin oluşumun yol açan, kısmı bir nükleer kaynaşma tepkimesi gerçekleşti. Daha sonra Ay soğudu ve yaklaşık 2,5 milyar yıldan bu yana birkaç meteorit krateri veya küçük depremlerden başka hiçbir kinlik göstermedi.

Kaynak: Thema Larousse Tematik Ansiklopedisi.